Yeraltındaki çatlamalar ve kırılmalar nedeniyle oluşan hareketlerin yer yüzeyini sarsmasına “deprem” denir. Deprem çok kısa süre devam eden yerden gelen uğultu ve gürültüyle birlikte azdan çoğa doğru yükselen bir sarsıntı ile kendisini hissettirir. Büyük depremlerin öncesi ve sonrasında da depremler olur. Büyük depremlerden önce gerçekleşen, şiddetli olmayan depremlere “Öncü Depremler” denir. Şiddetli depremin ardından olan depremlere de “Artçı Depremler” denir. Bu depremler uzun bir süre devam eder ve büyük depremle kırılmış yer altı tabakalarının iyice yerleşmesini sağlar.

    Yeryüzünde depreme daha hassas bölgeler vardır. Önceden kırılmış bölgeler, büyük yer altı boşlukları ve tuz kaynaklarının olduğu araziler bu hassas bölgeler arasındadır. Yurdumuzun büyük bir kısmı deprem tehlikesi altındadır. Yurdumuzu deprem tehlikesine göre 4 bölgeye ayırabiliriz. Buna göre 4. derece deprem bölgesi tehlikenin en az olduğu bölgeyken 3. derecede bu tehlike daha fazladır, 2. derece deprem bölgelerinde deprem tehlikesi ise 3. dereceden daha fazladır. Ancak en fazla deprem riski taşıyan bölgeler 1. derece deprem bölgeleridir.

    Şiddetli bir deprem can ve mal kaybına sebep olabilir. Ancak şu da bilinmelidir ki deprem beraberinde mutlak bir ölüm veya ağır hasar getirmez. Depremden korkmak normaldir ancak bu korku ve kaygıları iyi bir hazırlık ve doğru bilgilerle azaltabilirsiniz. Deprem zararları yer sarsıntısından ziyade evlerin doğru yerlere ve doğru biçimde inşa edilmemesiyle, ev içindeki güvenliğin ağır eşyalar sabitlenmek suretiyle sağlanmamasıyla ortaya çıkar.

  Burada anlatılanlar Deprem konusunda sizlere bilgi vermek ve sizleri hazırlayabilmek için yazılmıştır. Bilgiler 3 ana bölümden oluşturulmuştur. 1. bölüm sizlere deprem öncesi yapabileceğiniz hazırlıklar hakkında bilgi verecektir. Bu bilgileri dikkatlice okumanız ve mümkün olduğunca uygulamanız şiddetli bir deprem sırasında sizin ve ailenizin hayatını kurtarabilir. Broşürün 2. bölümü deprem sırasında neler yapacağınızı anlatacak. Son bölüm ise deprem sonrası için bilgiler verecektir.

1- DEPREM ÖNCESİNDE

1.1. Oturduğunuz Binanın Güvenliği İçin:

    - Evlerinizi yetkililerin size verdiği kurallar doğrultusunda inşaa edin. İmar Planında konuta ayrılmış yerler dışındaki alanlara evlerinizi inşaa etmeyin. Evlerinizin deprem yönetmeliğine uygun olara yapılıp yapılmadığını araştırın.

   - Evlerinize izinsiz kat inşa etmeyin ve balkon eklemeleri yapmayın veya yaptırmayın. Bu ilave kat bir deprem sırasında evinizin tamamen yıkılmasına sebep olabilecektir.

    - Oturduğunuz binanın güvenliğinden emin değilseniz ve bilgi almak isterseniz Mühendisler ve Mimarlar odalarından bu konuda yardım ve bilgi alabilirsiniz.

  
1.2. Deprem Sonrası Buluşma Planı Hazırlayın.

    Deprem olduğu zaman sevdiklerinizden, ailenizden uzak olma olasılığınız var. 

   Depremin ardından sevdikleriniz sizin yanınıza gelemeyebilir. Onlar eve, yanınıza gelseler dahi siz evden çıkmış olabilirsiniz. Böyle bir olasılığı göz önünde bulundurarak depremden sonra buluşmak için bir iki yer belirleyin. Bu yerler herkesin bildiği yakın çevreden olsun. Örneğin; 

   Komşunun veya size yakın oturan akrabaların evi, Mahalledeki okullar, parklar …. Gibi 

   Belirlemiş olduğunuz bu yerlerde buluşmanız mümkün olmayabilir çünkü bu yerlerde depremden zarar görmüş olabilirler. Bu sebeple oturduğunuz şehirden en az 10 km. uzakta yaşayan bir akrabanızı veya arkadaşınızı haberleşme aracı olarak seçin.

    Bu buluşma yerlerini belirlemeniz sizin sevdiklerinizle tekrar bir araya gelmenizi kolaylaştıracaktır. Ailenin geri kalan üyeleri eve geldiklerinde sizi aramak için nereye bakmaları gerektiğini bileceklerdir. Eğer depremden sonra bir araya gelmeniz mümkün olmazsa da, üçüncü kişi aracılığı ile en azında ailenizin diğer üyeleri sizin nerede ve nasıl olduğunuzu öğreneceklerdir. Tabii sizde onların nerede ve nasıl olduklarından bu yolla haberdar olabilirsiniz. 

   Yukarıdaki bilgileri içeren küçük kartlar hazırlayın. Bu kartları tüm aile bireyleri için çoğaltın. Evde herkese cüzdanlarında, çantalarında veya ceplerinde taşımaları için verin. Bu isim ve telefon numaralarını devamlı yanınızda taşıyın. Tüm aile üyelerinin, depremden sonra en kısa sürede, önceden belirlemiş olduğunuz bu kişiye haber vermelerini söyleyin. Eğer tüm aile üyeleri seçmiş olduğunuz bu kişiye haber verebilirse, birkaç gün bir araya gelemeseniz dahi, birbirinizin nerede ve nasıl olduğundan haberdar olabilirsiniz. Birbirinizden haberdar olabilmek kaygı ve stresinizi oldukça azaltacaktır.

1.3. Size ve Ailenize Dair Önemli Bilgiler.

    Bir deprem sırasında aileniz için yaşamsal önem taşıyan bir takım Belgeleri kaybetmemek için önlem almak gerekir.

   - Senetler, vasiyet, vergi kayıtları, doğum belgeleri, nüfus kağıtları ve diğer yaşamsal önem taşıyan belgeleri ateşten etkilenmeyecek bir yerde saklayın. Bu belgeleri emanet kasada saklayabilirsizin, yada su geçirmeyen bir poşetle buzdolabına da koyabilirsiniz. 

     Aracı kişiler dışında ihtiyacınız olabileceğini düşünerek bazı önemli telefon numaralarını saklamanızda fayda vardır.

1.4. Evinizin içinde Güvenliği Sağlamak. Deprem Güvenlik Planı:

    - Evinizdeki bütün odaların en güvenli yerlerini önceden belirleyin. Bu yerler arasında: iki duvarın birleştiği köşe, sağlam bir masanın altı, kaloriferlerin veya buzdolabının yanı, çekyat veya kanepelerin yanı olabilir. Deprem anında panik yaşabilir ve doğru düşünemeyebilirsiniz. Böyle bir durumda önceden nerelere saklanabileceğinizi belirlemeniz, bunu ailedeki herkese belirtmeniz ve zaman zaman denemeniz faydalı olacaktır.

    - Evdeki dar çıkış yollarında deprem sırasında düşerek sizin çıkışınızı engelleyecek mobilyalar var ise bunları ya çıkış yollarından kaldırın yada deprem anında düşmeyecek şekilde duvara sabitlemeye çalışın.

   - Evdeki herkese gaz vanalarının ve sigortaların yerini ve nasıl kapatılacağını öğretin.

1.5. Eşyaları ve İçindekileri Emniyete Almak.

   Büyük bir deprem eşyalarınıza önemli zararlar verebilir. Aslında, deprem zararlarının üçte birinin bina ile ilgili olmayıp, içindeki eşyalardan ve aletlerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Bu, mobilyalar, ev aletleri ve diğer eşyaları kapsar.

    Eşyalarınızı nasıl emniyete aldığınız onların değeri, yeri ve sizin hayal gücünüze bağlıdır. Her bir parçayı korumanın pek çok yolu vardır.

  AĞIR EŞYALARI VE SU TANKINI SABİTLEME:

    - Kitaplık, vitrin ve raflı üniteler gibi yüksek, bir yere bağlı bulunmayan eşyaları “L” dirsekler, köşe dirsekleri yada alüminyum kornişler kullanarak duvar çivileriyle duvara veya döşemeye sabitleyin.

   - İçindeki eşyaların kayıp düşmesini önlemek için dolap kapaklarına tahta yada metalden bir sürgü takın. Bu özellikle, pek çok cam eşyanın bulunduğu durumlarda son derece önemlidir.

    - Ağır ve/veya büyük eşyaları alt raflara yerleştirin.

     - Su kazanını altında ve üstünden sağlam bir zincir veya bantla sarın. Bu bantları duvardaki çivilere sıkıca bağlayın. Yakıt borusu biraz esnek kalsın.

      EŞYALARI RAF ÜSTLERİNE SABİTLEME :

   Televizyon, müzik seti, bilgisayar ve mikrodalga fırın gibi raf üzerindeki eşyaları depremlere eşlik eden ileri geri hareketlere karşı korumak için sabitleyin. Bu eşyaları ve hatta vazo gibi kırılabilecek diğer hassas eşyaları da çift taraflı bantlar kullanarak bulundukları mobilyanın üzerine yapıştırıp sabitleyebilirsiniz. (Velcro, spor ayakkabılarda ve cüzdanlarda kullanılan üst üste gelince birbirini kavrayan plastik bağlayıcılardır.)

          AYNA VE TABLOLARI SABİTLEME :

   - Depremler duvardaki ağır tabloları ve aynaları aşağıya indirir. Eğer bunlar üzerinize düşerse ciddi şekilde yaralanabilirsiniz. Bu nedenle, ağır çerçevesi olan tüm tabloları ve aynaları yataklardan, koltuklardan ve sandalyelerden uzak bir yere koyun.

    - Bu tür eşyaları alt ve üst kısımlarına vidalar yerleştirerek yada bunları bir telle bağlayarak sabitleyebilirsiniz. 

   - Çift tarafı yapışkan bantlar tabloları, aynaları, duvar saatleri ve benzeri eşyaları duvara sabitlemek için de kullanılabilir.

       ASILI DURAN EŞYALARI SABİTLEME :

    - Asılı duran tüm eşyaların yerini dikkatlice kontrol edin. Bunların, bir deprem sırasındaki şiddetli sarsıntıda pencerelere çarpacak kadar yakın olup olmadığına karar verin. Eğer bu kadar yakınlarsa, onların yerini değiştirin 

    - Evinizde tavanda asılı olan saksılar varsa onların sarsıntı sırasında yere düşmeyeceğinden emin olun. Eğer bu saksılar tavanda ucu açık bir kancaya asılılarsa saksı kancadan kurtulup düşebilir. Bunu engellemek için saksının asılı durduğu kancanın diğer ucunun da tavana girmesini sağlayın yada kancanın ucu açık kalmayacak şekilde tel bağlayın.

         MUTFAK DOLAPLARINI SABİTLEME :

    Banyo ve mutfak dolap kapakları yer hareketleri ile birlikte genellikle kendiliğinden açılır ve içindekilerin hepsi yere düşer. Sürgü takmak dolapların içindekileri yerinde tutmaya yardım eder. 

   Daha önce yaşanmış depremlerde sabitlenmemiş eşyaların durumları

            

1.6. Erzak Depolamak :

     Depremden sonra Sivil Savunma Ekipleri ve Kızılay size en kısa zamanda ulaşacak ve çadır, yiyecek gibi ihtiyaçlarınızı yeterli miktarda sağlayacaklardır. Ancak yine de acil ve olağanüstü durumlar için evinizin kilerinde yada sizin için uygun bir yerde kolay ulaşılabilir ufak bir depo hazırlayabilirsiniz. Ancak acil durumlarda ihtiyaç duyabileceğiniz malzemeleri bulundurmanızda fayda olabilir. Aşağıda bulunan listeden yararlanabilirsiniz.

  İlkyardım Gereçleri :
                                                

- Tentürdiyot, Oksijen Suyu
- Antibiyotikli merhem
- Alkollü gazlı bez, sargı bezi
- Ağrı kesici
- Vitamin
- Düzenli kullandığınız reçeteli ilaçlar
- İlkyardım kitabı
- Termometre
- Bir kalıp sabun

  Yiyecekler :

- Kurutulmuş besinler, konserve et/balık, konserve sebzeler, meyve suları, hazır çorbalar, şeker, tatlı-tuzlu bisküviler, kurum üzüm/incir, kuruyemişler saklamak için uygundur. Bu besinler her zaman evinizin karanlık, rutubetsiz bir köşesinde saklanabilir.

- Pişirilmesine gerek olmayan hazır besinler tercih edilmelidir.

- Depolanan besinler her an kullanıma hazır, taze olmalıdır.

- Depolanan besinler sağlam bir kutuda evdeki gaz gibi zehirli olabilecek maddelerden uzak, farelerin veya böceklerin erişemeyeceği yerler saklanmalıdır.

- Yiyeceklerin yanında evde her zaman fazladan bir iki paket peçete, kağıt bardak-tabak ve plastik çatal-kaşık, şişe/konserve açacağı bulundurmakta da fayda vardır.

- Evde her zaman haftalık ihtiyacınızdan fazla su bulundurmaya çalışın. Deprem sonrası temiz su ihtiyacınızı bir süre giderebilirsiniz.

   Işık Kaynakları :

- Deprem sonrası elektrikler kesik olabileceğinden evinizde bir iki tür ışık kaynağı bulundurmanızda fayda vardır. Evinizde pilli el lambası ve mum bulundurun.

- Pilli el lambası için her zaman fazladan yedek piller bulundurun ve bu yedek pilleri buzdolabında saklayın. Böylece pillerin ömrü daha uzun olur.

- Mumu uzun bir şişenin içine koyup yakarsanız daha iyi koruyabilirsiniz. Ancak unutmayın ki mumun içinde yandığı şişe çok sıcak olacaktır, bu yüzden elinize alırken dikkatli olun.

                      DEPREM ÇANTASI: 

    İçerisinde Pilli radyo ve yedek pilleri, El feneri ve yedek pilleri, İlkyardım çantası, kitapçığı ve özel ilaçlar, Yiyecek , şişe suyu, Mendil, tuvalet kağıdı, Telefon kartı ve jetonu, Çadır, bozukluk para, Battaniye, eldiven, giyecek, ayakkabı ve Düdük gibi ihtiyaç malzemeler konulur. Bunlar ailenin kendi ihtiyaçlarına göre arttırılabilir. Mevsim şartlarına göre değişirilebilir.

                    UNUTULMAMALIDIR

     Çantaya konulacak yiyecek ve içecekler belirli zaman aralıkları ile yenilenerek saklanmalı, Çanta dış etkilerden etkilenmeyecek ve kolay ulaşılabilecek şekilde muhafaza edilmeli ve Çantanın bulunacağı yer hakkında aile bireylerine bilgi verilmedir.

     Deprem Öncesi alınması gereken tedbirlere ilişkin hazırlanan formu indirmek için tıklayın

2- DEPREM SIRASINDA :

  - Hemen güvenli bir yere saklanın. Unutmayın: Sakın KOŞMAYIN… DURUN…

     Daha önceden belirlediğiniz sağlam, sert bir şeyin ALTINA GİRİN VEYA YANINA UZANIN… Yer sarsıntısı durana kadar SAKLANDIĞINIZ YERDEN ÇIKMAYIN… (En az 60 saniye) Deprem sırasında bir çok insan koşarak kaçmak ister. Ancak yaralanmaların çoğu insanlar binaların içine yada binalardan dışarı koştukları için olur. Oysa böyle bir durumda yapılacak en son şey koşmaktır.

    - Bir binada şayet çıkıştan uzaksanız binadan çıkmaya çalışmayın.

    - Kitaplık, cam eşyalar, ocak gibi düşüp kırılınca sizi yaralayabilecek eşyalardan uzak durun. Ayrıca pencerelerden de uzak durun çünkü pencereler deprem sırasında içeri doğru patlayabilir.

    - Evde güvenli bir yerde saklanamıyorsanız, pencerelerden uzakta arkanızı pencereye dönerek diz çökün ve dirseklerinizle yüzünüzü koruyup ellerinizi boynunuzun arkasında birleştirin. Ayrıca yüzünüzü korumak için yastık, battaniye, elbise yada bunlara benzer herhangi bir şeyi kullanabilirsiniz.

    - Balkona çıkmayın.

    - Asansörleri kesinlikle kullanmayın.

    - Eğer sokakta iseniz elektrik direklerinden uzak durun. Bina ve duvar diplerinde ve uçurum kenarlarında durmayın.

    - Dik kayalıkların yakınına sokulmayın. 

  - Eğer araba kullanıyorsanız otoyol bariyerlerinden, köprülerden, kavşaklardan, enerji nakil hatlarından, alt geçitlerden ve yüksek katlı binalardan uzak durun ve arabada güvenli bir yerde bekleyin.

Deprem Sırasında Davranışlar;

1-2 KATLI EV İÇİNDE DEPREM SIRASINDA DAVRANIŞ

APARTMAN İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI( 3-5 KATLI BİNA)

YÜKSEK YAPILARDA DEPREM DAVRANIŞI

TİYATRO VE SİNEMALARDA DEPREM DAVRANIŞI

KENTİN İŞ MERKEZİNDE SOKAKTA DEPREM SIRASINDA DAVRANIŞI

STADYUMDA DEPREM DAVRANIŞI

YERALTI ÇARŞISI YA DA YAYA GEÇİDİ İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI

ARABA KULLANIRKEN DEPREM DAVRANIŞI

METRODA DEPREM SIRASINDA DAVRANIŞ

ELEKTRİKLİ TREN VE OTOBÜSTE DEPREM  DAVRANIŞI

TREN İSTASYONUNDA DEPREM DAVRANIŞI

DENİZ KENARINDA VE RIHTIMDA DEPREM DAVRANIŞI

DERE VE IRMAK KENARINDA DEPREM DAVRANIŞI

YAYA ÜST GEÇİDİNDE YA DA KÖPRÜ ÜSTÜNDE DEPREM DAVRANIŞI

    Okulda

• Sarsıntı geçene kadar sıra yanlarına eğilerek bekleyin. Sarsıntı sonrası öğretmenlerin uyarılarını dinleyin ve sakince çıkış kapılarına yönelin. Toplanma alanında sakin olun ve yapılan işlemlere yardımcı olun.

3- DEPREM SONRASINDA :

- Paniğe kapılmamaya çalışın. Bir iki dakika durarak sakinleşmeye çalışın.

- Yakın çevrenizde tehlikeli bir durum olup olmadığını kontrol edin. Kırılmış camlar, ortalığa dökülmüş kimyasal bir madde, yerinden oynadığı için düşme tehlikesi olan eşyalar olup olmadığına bakın.

- Ayaklarınızı, ellerinizi ve kafanızı koruyun. Sağlam, sert ayakkabılar, deri eldiven varsa sert bir şapka giyin. Yüzünüze toz için bir maske takmak (ya da maske yerine geçebilecek bir şeyle ağız veya burnunuzu örtmek de iyi bir fikir olabilir)

- Eğer karanlıktaysanız pilli el feneri kullanın. Bir gaz sızıntısı olmadığından emin olana kadar kibrit veya çakmak kullanmayın ve Işıkları YAKMAYIN.

- Çevrenizdekilerin yaralanıp yaralanmadığını kontrol edin. İhtiyacı olanlara yardım etmeye çalışın. Kesinlikle gerekmiyorsa ağır yaralı olanları hareket ettirmeyin.

- Yangın kontrolü yapın. KÜÇÜK ÇAPLI Yangınları söndürmeye çalışabilirsiniz. Bunun için;

A) Isıyı soğutarak yok etmeye çalışın (Su veya yangın söndürücü ile)

B) Ateşin havayla temasını kesebilirsiniz.

C) Yangına sebep olan yakıtı kesin.

D) Yangın söndürücüleri alevlerin üst kısmına değil, her zaman ateşin alt kısmına doğru tutun.

- BÜYÜK ÇAPLI yangınları, söndürmeye çalışmayın. Derhal UZAKLAŞIN.

- Şayet yangının sebebi bir yağ ise ASLA su kullanmayın. Bu yangınları yangın söndürücülerle yada üstüne bir şeyler kapatarak söndürebilirsiniz.

- Tüpleri, elektriği, suyu ve varsa doğalgazı kontrol edin. Gerekliyse hepsini ana vanadan kapatın Evdeki tüm aletleri kapatıp fişten çekmeyi unutmayın.

- Yerlere düşmüş tellerden kesinlikle uzak durun ve bunlara temas eden eşyalara dokunmayın.

- Şayet piknik tüpü gibi bir alet kullanacaksanız bunu açık bir alanda yapın. Gaz sızıntısı ihtimali olan yerlerde tüp kullanmak yangına sebep olabilir.

- Ayrıntıları dinlemek için pilli bir RADYO kullanın.

- Evinizi terk ederken kimlik ve kıymetli eşyalarınızı, kalın giyecek ve battaniye gibi koruyucu eşyaları yanınıza alın.

- Ailenize, sevdiklerinize ulaşmak için arabaya atlayıp yollara ÇIKMAYIN. Trafiğin tıkanması ambulans, itfaiye, Sivil Savunma ve diğer yardım arabalarının zamanında ihtiyacı olanlara ulaşmasını engelleyecektir.

- Sadece uzmanların ve resmi kaynakların açıklama ve uyarılarına uyun. Kulaktan kulağa yayılan söylentilere itibar etmeyin. Çünkü bu gibi durumlarda hırsızlar, yağmacılar gibi kötü niyetli insanlar evler boşalsın diye yanlış deprem alarmı verebilirler.

- Deprem sonrası çadırlarınızı yetkililerin gösterdikleri yerlere kurun. Çadırlar açık alanlara kurulmalı ve geçiş yollarını kapamamalıdır. Çadırları evinizin yakınına kurmakta ısrarcı davranmayın.

- Size yardıma gelen görevlileri gerçekten gereksinim duymadıkça MEŞGUL ETMEYİN. Sizler gibi herkes panik halinde ve zor durumda olabilir. Görevlileri gereksiz yere meşgul etmeniz yardım hizmetinin aksamasına sebep olacaktır.

- Depremden sonra kendinizin ve ailenizin güvenliğinden emin olduktan sonra çevrenize de yardımcı olmak elinizde.

- Büyük depremlerin ardından kurtarma çalışmaları için mümkün olduğunca fazla insana gereksinim duyulacaktır. Eğer sağlığınız yerindeyse sizde bu çalışmalara katkıda bulunabilirsiniz. Ancak bu konuda yeterli ve bilgili değilseniz yardımlarınız tehlike yaratabilir. Böyle bir durumda görevlileri meşgul ederek engellememek yapabileceğiniz en büyük yardımdır.

-UNUTMAYIN: KENDİ HAYATINIZI TEHLİKEYE ATARAK KAHRAMAN OLMAYA ÇALIŞMAYIN. FİZİKSEL KAPASİTENİZİN ÜZERİNDE BİR İŞE KALKIŞIRSANIZ ÖLEBİLİRSİNİZ YA DA SİZE YARDIMA GELMEYE ÇALIŞANLARIN HAYATLARINI TEHLİKEYE SOKABİLİRSİNİZ. BAZEN YARDIM İÇİN BEKLEMEK DE SABIR VE CESARET GEREKTİRİR. 

     
      SİZİN VE ÇOCUKLARINIZIN DUYGUSAL TEPKİLERİ :

- Deprem insan hayatında olağandışı bir durumdur. Bu tip durumlar insanlarda kaygı, öfke, sinirlilik, hafıza problemleri yaratabilir. Bu tip problemler normaldir ve geçicidir.

- Deprem sizin ruh halinizi etkilediği gibi çocuklarınızı da etkileyecektir. Deprem sonrası bir iki gün çocuklar uygunsuz davranışlarda bulunup, yaramazlık yapabilirler. Bu normaldir ve muhtemelen kısa sürelidir. Bu davranışlar üzerinde yoğunlaşıp onları değiştirmeye çalışmak yerine evin toplanmasında yardımcı oldukları için onları takdir ettiğinizi gösterin. Bir diğer değişle olumsuz davranışlarına yoğunlaşmak yerine olumlu davranışlarına ilgi gösterin.

   BÜTÜN BU ÖNLEMLERİ ALIR VE UYGULARSANIZ DEPREMDEN DAHA AZ ZARAR GÖRECEĞİNİZE EMİN OLABİLİRSİNİZ

YIKILMAMAK ELİMİZDE

AFETSİZ GÜNLER DİLEĞİYLE