Sivil Savunma, Doğal Afetler ve Arama Kurtarma Bilgilendirme Sitesi

Yapı depremden nasıl etkilenir?

Beton rijit bir malzemedir. Rijit malzemelerin elastikiyet özellikleri fazla değildir. Her hangi bir yük altında elastikleşmeye maruz kalan beton taşıyabileceğinden fazla yanal yükte deforme olur. Üzerine aldığı enerji (deprem yükü) elastiklik sınırı dahilinde ise sadece yanal bir hareket yapıp eski konumuna geri döner. Enerji, bu hareketin gerçekleşmesiyle yok olur. Eğer yük betonun elastiklik sınırının üzerinde ise beton ilk konumuna geri dönemez. Bu fazla yük bir şekilde açığa çıkmak zorundadır. Bunuda betonu kırarak gerçekleştirir. Yukarıda anlatılanlardan anlaşılacağı üzere deprem esnasındaki ana sorunlardan biri yapının esnemesidir. Yapı ne kadar az esner ise yapı o kadar güvendedir. Dolayı ile yapının yatay hareketini en aza indirmek gerekir. Bu da yapıya ilave olarak betonarme perde duvarların yapımı ile sağlanır.

Depremde yapı nasıl hasar alır?

Zeminin üzerine, zemin mühendisliklerine uygun olmayan yapıların inşa edilmesi. Su muhtevası yüksek olan ve taşıma gücü düşük olan zemine statik açıdan süneklilik düzeyi yüksek kat ötelenmelerine hakim bir yapı inşa ettiğimizi düşünelim. Deprem esnasında bu zemin sıvılaşma ve gevşeme yapacağından yapıyı taşıyamaz hale gelir ve yapı doğal seviyesinden aşağıya iner. Bu tür hasar çeşitlerini 17 Ağustos depreminde Gölcük-Kavaklı, Adapazarı Merkezde gördük.

Deprem yönetmeliğine uygun projelendirme yapılmadan yapı inşa edilmesi.

Olması gereken nitelikteki betonun kullanılmaması.

Yapının kullanım amacına ve zemin özelliklerine göre belirlenen demir donatısının projedeki miktarda kullanılmaması.

Deprem esnasında kolon-kiriş birleşim yerlerindeki moment aktarımını sağlayan etriye sıklaştırılmasının yapılmaması.

Binanın depreme güvenli bir şekilde cevap verebilmesi için oluşturduğu geometirik şeklin köşegenlerinin birleşiminde bulunan ağırlık merkezinin kaydırılmaması. Binanın her hangi bir katında simetriyi bozacak şekilde yük azaltılması(duvar yıkımı, kolon kesilmesi, büyük ölçülere sahip pencere açılması, v.b.) , yük arttırılması (çok ağır bir makina, local olarak malzeme konması,büyük su deposu konması,v.b.)

Uygulamanın yanlış yapılması.Beton ile demirin aderansını arttıran vibratörün uygulanmaması, malzemenin yanlış yerde tatbik edilmesi, yeni betonun sulanmaması, asimetrik şekilde binalara konsol yapılması

Oturduğum evin mevcut durumu nedir?

Buradaki sorun iki tanedir.

1) Yapının beton ve çeliği

Yürürlükte olan deprem yönetmeliğine göre yapılarda kullanılan betonun BS 20 sınıfı hazır beton olması gerekmektedir. BS20'nin basınca dayanımı 250 kg/cm2 'dir.Mevcut yapıdaki düşey taşıyıcı eleman olan kolonlardan alınacak numunelerin basınç deneyi sonucunda hangi beton sınıfında olduğu öğrenilmektedir. Yapılan deneyde ayrıca demir donatısının özellikleride öğrenilmektedir.

2) Zemin

Yapının üzerinde bulunduğu zeminin mühendislik özellikleri yapılan etüdlerle belirlenir. Bu etüdler sonucu zeminin, yapının yükünü güvenli bir şekilde taşıyıp taşımadığı anlaşılır.